Τη δυνατότητα να εκδώσουν αυτόματα μέσω ειδικής ψηφιακής εφαρμογής το Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας (ΠΦΚ) έχουν πλέον πολίτες και επιχειρήσεις με διασυνοριακή οικονομική δραστηριότητα.
Τα εν λόγω πιστοποιητικά είναι απαραίτητα για την αποφυγή διπλής φορολογίας  του εισοδήματός τους αλλά και για μια σειρά από άλλους σκοπούς στο εξωτερικό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω μεταρρύθμιση έχει σημαντικό αντίκτυπο για την περαιτέρω μείωση της γραφειοκρατίας, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το προηγούμενο έτος εκδόθηκαν περισσότερα από 4.000 τέτοια πιστοποιητικά με χειρόγραφη διαδικασία, ενώ ο χρόνος έκδοσής τους κατά περίπτωση έφτανε μέχρι και τις δεκαπέντε πέντε εργάσιμες ημέρες, αφού θα έπρεπε αρχικά να ληφθεί βεβαίωση από την αρμόδια ΔΟΥ φορολογίας του ενδιαφερόμενου και η εν συνεχεία υποβολή αυτής στην Διεύθυνση Διεθνών Φορολογικών Σχέσεων (ΔΔΦΟΣ) της ΑΑΔΕ για την τελική έκδοση του ΠΦΚ (διαδικασία που προβλεπόταν από την πολ. 1130/1999 η οποία καταργείται).

Πώς θα εκδίδονται ψηφιακά τα πιστοποιητικά

Αναλυτικά, σύμφωνα με τα όσα ορίζει η νέα απόφαση 1052/2023 της  ΑΑΕΔΕ καθορίζονται οι διαδικασίες για την έκδοση του Πιστοποιητικού Φορολογικής Κατοικίας αλλά και το περιεχόμενό του. Όπως σημειώνεται στη σχετική απόφαση, το εν λόγω πιστοποιητικό αξιοποιείται κατά κύριο λόγο για σκοπούς εφαρμογής των Συμβάσεων για την Αποφυγή της Διπλής Φορολογίας του Εισοδήματος (ΣΑΔΦΕ).
Σύμφωνα λοιπόν με την απόφαση, το φυσικό πρόσωπο ή ο νόμιμος εκπρόσωπο του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας που ενδιαφέρεται να εκδώσει το πιστοποιητικό καταθέτει τη σχετική αίτηση ψηφιακά από με τη χρήση των προσωπικών τους κωδικών TAXiSnet αποκλειστικά μέσω της εφαρμογής έκδοσης ΠΦΚ στην ψηφιακή πύλη «myAADE».

Σημειώνεται ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσει η διαδικασία είναι τα στοιχεία του φορολογούμενου να είναι επικαιροποιημένα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, οι φορολογούμενοι παραπέμπονται στην ψηφιακή πύλη «myAADE», στην επιλογή «Μητρώο και Επικοινωνία» και στην ενότητα «Στοιχεία Επικοινωνίας», ώστε να επικαιροποιήσουν τα στοιχεία επικοινωνίας τους, δηλαδή τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τα τηλέφωνά τους (κινητό και σταθερό τηλέφωνο).

Εν συνεχεία, στο επόμενο βήμα της αίτησης, ο φορολογούμενος δηλώνει υπεύθυνα ότι το επόμενο έτος θα υποβάλει για το τρέχον έτος δήλωση φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδος, εφόσον πρόκειται για φυσικό πρόσωπο, στην οποία θα περιλαμβάνεται τυχόν εισόδημα που αποκτήθηκε από την αλλοδαπή.

Αντίστοιχα, αν πρόκειται για νομικό πρόσωπο, ο νόμιμος εκπρόσωπος δηλώνει ότι το επόμενο έτος θα υποβάλει για το τρέχον έτος δήλωση φορολογίας εισοδήματος ως ημεδαπό νομικό πρόσωπο ή ως ημεδαπή νομική οντότητα, στην οποία θα περιλαμβάνεται τυχόν εισόδημα που αποκτήθηκε από την αλλοδαπή.

Πέραν των παραπάνω, συμπληρώνεται το κράτος και το έτος για το οποίο επιθυμεί την έκδοση του πιστοποιητικού, ενώ η κατηγορία εισοδήματος δηλώνεται εφόσον αποκτάται εισόδημα από την αλλοδαπή.

Σημειώνεται επίσης ότι σε περίπτωση που το Πιστοποιητικό αφορά περισσότερες κατηγορίες εισοδήματος, για περισσότερα έτη, ή διαφορετικά κράτη θα πρέπει να υποβληθεί ξεχωριστό αίτημα για κάθε περίπτωση.

Εν συνεχεία, το Πιστοποιητικό εκδίδεται σε ψηφιακή μορφή αυτόματα με την υποβολή της αίτησης, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, πιστοποιεί τη φορολογική κατοικία του αιτούντα και φέρει ψηφιακή σφραγίδα.

Στο πιστοποιητικό, αναγράφονται τα στοιχεία του φορολογικού κατοίκου Ελλάδος (Ονοματεπώνυμο/Επωνυμία), ο ΑΦΜ και η πλήρης διεύθυνσή του, το έτος για το οποίο εκδίδεται και το κράτος για το οποίο εκδίδεται εφόσον αφορά την αποφυγή διπλής φορολογίας.

Σε περίπτωση νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, τα στοιχεία της επωνυμίας στα λατινικά συμπληρώνονται με ευθύνη του φορολογούμενου.

Τι ισχύει για παρελθόντα έτη

Πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας μπορεί να εκδοθεί και για παρελθόντα έτη, όμως, στην περίπτωση αυτή συντρέχουν επιπλέον προϋποθέσεις. Αναλυτικά, αν το πιστοποιητικό χρησιμοποιείται για την  αποφυγή διπλής φορολογίας προϋπόθεση είναι η απόκτηση εισοδήματος από την αλλοδαπή και η υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικού κατοίκου Ελλάδος, για φυσικά πρόσωπα, για όλα τα έτη για τα οποία υποβάλλεται η αίτηση. Αν εκδίδεται για άλλους σκοπούς προϋπόθεση είναι μόνο η υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του φυσικού προσώπου ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδος για κάθε έτος για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση.

Για τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα και τις ημεδαπές νομικές οντότητες, θα πρέπει επίσης να έχουν υποβληθεί οι δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος για κάθε έτος για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση στις οποίες θα περιλαμβάνεται και τυχόν εισόδημα που αποκτήθηκε στην αλλοδαπή.

Δεν μπορεί να εκδοθεί πιστοποιητικό για επόμενο έτος, καθώς δεν υφίσταται βεβαιότητα για την αναγκαιότητα μελλοντικής έκδοσής του.

Εγκυρότητα και ανάκληση
Για την εξακρίβωση της εγκυρότητας του πιστοποιητικού, αυτό  φέρει μοναδικό αριθμό έκδοσης και η εγκυρότητα του δύναται να πιστοποιηθεί μέσω του κώδικα γρήγορης ανάγνωσης (qrcode) που είναι ενσωματωμένος σε αυτό.
Τα αιτήματα για την έκδοσή του που δεν έχουν πραγματοποιηθεί μέσω της εφαρμογής, θεωρούνται ως μη υποβαλλόμενα και δεν επιφέρουν κανένα έννομο αποτέλεσμα. Σε αυτήν την περίπτωση, ο φορολογούμενος ενημερώνεται για την υποχρέωση ψηφιακής υποβολής του αιτήματος αποκλειστικά μέσω της εφαρμογής.

Αν μετά την έκδοσή του ΠΦΚ διαπιστωθεί από τη Φορολογική Διοίκηση ότι έχει επέλθει μεταβολή της φορολογικής κατοικίας του φορολογουμένου, η Διεύθυνση Διεθνών Φορολογικών Σχέσεων  της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων  προβαίνει στην ανάκλησή του.

Σε περίπτωση που κρίνεται αναγκαίο το πιστοποιητικό να φέρει την επισημείωση της Χάγης (Σφραγίδα APOSTILLE) ή την επικύρωση από το Τμήμα Επικυρώσεων του Κέντρου Εξυπηρέτησης και Πληροφόρησης Πολιτών Αποδήμου Ελληνισμού (ΚΕΠΠΑΕ) του Υπουργείου Εξωτερικών, ο φορολογούμενος αρχικά εκδίδει το πιστοποιητικό μέσω της εφαρμογής. Εν συνεχεία το ψηφιακό πιστοποιητικό προσκομίζεται στη Διεύθυνση Διεθνών Φορολογικών Σχέσεων από τον φορολογούμενο, προκειμένου να αντικατασταθεί με πιστοποιητικό το οποίο θα φέρει φυσική υπογραφή, ώστε να λάβει ακολούθως την επισημείωση της Χάγης (Σφραγίδα APOSTILLE) ή την επικύρωση, κατά περίπτωση.

Τέλος να σημειώσουμε ότι υπάρχουν 8 μορφότυποι εκδιδόμενων ΠΦΚ ανάλογα με το αν αυτό ζητείται: α) για την εφαρμογή των Συμβάσεων περί Αποφυγής Διπλής Φορολογίας ή για άλλους σκοπούς,  β) για το τρέχον ή προηγούμενα έτη, γ) για οριστική έκδοση ή για περαιτέρω αντικατάστασή του από ΠΦΚ το οποίο θα φέρει φυσική υπογραφή.


Σταύρος Πετριδίσογλου
Partner του AS Network, Διευθυντής Τμήματος Tax Compliance