Το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει αναπτυχθεί πολύ, τόσο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και σε διεθνή κλίμακα. Μέρος αυτής της ανάπτυξης μοιράζονται και οι επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα και διαθέτουν ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop). Την υποχρέωση μεταφοράς και παράδοσης των αγαθών αναλαμβάνει το κατάστημα μέσω συνεργαζόμενης μεταφορικής, ενώ πελάτες είναι συνήθως ιδιώτες (μη υποκείμενοι στο ΦΠΑ) που κατοικούν είτε στην Ελλάδα, είτε σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), είτε είναι κάτοικοι χώρας εκτός ΕΕ. Οι επιχειρήσεις αυτές θα πρέπει υποχρεωτικά να γνωρίζουν τους κανόνες ΦΠΑ που ισχύουν στις πωλήσεις που διενεργούν ώστε να είναι σε θέση να εφαρμόζουν τον ορθό συντελεστή ΦΠΑ ανά περίπτωση και τις ορθές διαδικασίες απόδοσης του φόρου στις αρχές.

Ειδικότερα για τους πωλητές που είναι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα ισχύουν τα εξής:

Α.  Εάν τα αγαθά που παραδίδονται βρίσκονται στην Ελλάδα και παραδίδονται μόνο σε ιδιώτες κατοίκους Ελλάδας (παραδόσεις στο εσωτερικό της χώρας), το ΦΠΑ οφείλεται στην Ελλάδα και εφαρμόζεται ο συντελεστής ΦΠΑ που αντιστοιχεί στο είδος του αγαθού που παραδίδεται. Ο φόρος αποδίδεται μέσω της συνήθους δήλωσης ΦΠΑ που υποβάλλει η επιχείρηση.

Β. Εάν τα αγαθά βρίσκονται στην Ελλάδα και παραδίδονται σε ιδιώτες κατοίκους ΕΕ, τότε πρέπει να διακρίνουμε δύο περιπτώσεις:

Β.1.  Για παραδόσεις αγαθών που αποστέλλονται σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ συνολικά μέχρι 10.000 Ευρώ (αξία προ ΦΠΑ), τόπος παράδοσης θεωρείται η Ελλάδα και στις πωλήσεις αυτές επιβάλλεται Ελληνικό ΦΠΑ ανεξάρτητα από το γεγονός ότι τα αγαθά προορίζονται για κατανάλωση σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ (παρ. 1 άρθρου 14Α κώδικα ΦΠΑ). Ο φόρος αποδίδεται επίσης μέσω της συνήθους δήλωσης ΦΠΑ που υποβάλλει η επιχείρηση.

Β.2. Για παραδόσεις αγαθών  που αποστέλλονται σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ οι οποίες κατά την διάρκεια του έτους υπερβαίνουν το όριο των 10.000 Ευρώ, ο τόπος παράδοσης,  ήτοι το κράτος στο οποίο οφείλεται ο ΦΠΑ, είναι το κράτος μέλος στο οποίο τα αγαθά μεταφέρονται προς κατανάλωση (παρ. 5 άρθρου 13 Κώδικα ΦΠΑ). Ο κανόνας αυτός θα ισχύει και για το επόμενο έτος ανεξαρτήτως ορίου.

Για παράδειγμα, επιχείρηση με έδρα στην Ελλάδα κατά την διάρκεια του έτους 2023 πουλάει αγαθά σε ιδιώτες στην Ιταλία ύψους 3.000 Ευρώ, στη Γαλλία, ύψους 4.000 Ευρώ, και στο Βέλγιο ύψους 4.000 Ευρώ. Συνεπώς, μόλις ξεπεράσει το κατώφλι των 10.000 Ευρώ θα πρέπει σε εκείνη τη συναλλαγή που γίνεται η υπέρβαση του ορίου να χρεώσει τους πελάτες της με τον ΦΠΑ του κράτους μέλους κατανάλωσης (ιταλικό, γαλλικό ή βελγικό ΦΠΑ αντίστοιχα).
Παρέχεται η δυνατότητα να εφαρμοστεί ο κανόνας αυτός και για πωλήσεις κάτω των 10.000 Ευρώ εφόσον δηλωθεί η επιλογή από την επιχείρηση με την εγγραφή της στο καθεστώς που αναφέρουμε παρακάτω, ώστε ο τόπος παράδοσης εξ αρχής να μην είναι η Ελλάδα. Η επιλογή αυτή δεν θα μπορεί να ανακληθεί για τουλάχιστον 2 έτη.

Στην ανωτέρω περίπτωση ο ΦΠΑ που θα χρεώνεται επί των εκδιδομένων στοιχείων θα είναι ο συντελεστής που εφαρμόζει το κράτος μέλος στο οποίο παραδίδονται τα αγαθά (κράτος μέλος της κατανάλωσης). Για την απόδοση του φόρου ο πωλητής θα πρέπει να εγγραφεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα OSS (One Stop Shop) ή μονοαπευθυντική θυρίδα, στο μητρώο της ΑΑΔΕ υποβάλλοντας το Έντυπο Δ212. Οι αιτήσεις εγγραφής υποβάλλονται πριν από την έναρξη διενέργειας των σχετικών συναλλαγών. Μέσω της πλατφόρμας αυτής ο πωλητής υποβάλλει με ηλεκτρονικά μέσα, ειδική δήλωση ΦΠΑ για κάθε ημερολογιακό τρίμηνο και ανεξάρτητα από το αν έχουν πραγματοποιηθεί πράξεις που υπάγονται στο ειδικό καθεστώς αυτό ή όχι. Η ειδική δήλωση ΦΠΑ, υποβάλλεται μέχρι το τέλος του μήνα που ακολουθεί τη λήξη της φορολογικής περιόδου που αφορά.

Στη δήλωση ΦΠΑ του ειδικού αυτού καθεστώτος αναγράφεται για κάθε κράτος μέλος κατανάλωσης στο οποίο οφείλεται ΦΠΑ, η συνολική αξία, χωρίς ΦΠΑ, οι ισχύοντες συντελεστές ΦΠΑ, το συνολικό ποσό του αντίστοιχου ΦΠΑ ανά συντελεστή και το συνολικό ποσό του ΦΠΑ, που οφείλεται ανά φορολογική περίοδο.

Σε περίπτωση που η παράδοση των αγαθών έχει πραγματοποιηθεί σε άλλα νομίσματα εκτός του ευρώ, κατά τη συμπλήρωση της δήλωσης λαμβάνεται υπόψη η συναλλαγματική ισοτιμία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που ισχύει την τελευταία ημέρα της φορολογικής περιόδου. Ο φόρος καταβάλλεται το αργότερο κατά την εκπνοή της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης σε τραπεζικό λογαριασμό, που ορίζεται ειδικά για τον σκοπό αυτόν και τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, με αναφορά στη σχετική δήλωση ΦΠΑ.

Για τις εγκατεστημένες στην Ελλάδα επιχειρήσεις, το δικαίωμα έκπτωσης του φόρου των εισροών που αφορούν το ειδικό αυτό καθεστώς ασκείται με την δήλωση ΦΠΑ που υποβάλλεται για το κανονικό καθεστώς και όχι στην δήλωση ΦΠΑ του ειδικού αυτού καθεστώτος.

Για την τεκμηρίωση των ενδοκοινοτικών πωλήσεων εξ αποστάσεως τηρούνται λογιστικά αρχεία με επαρκείς λεπτομέρειες και τα οποία διαφυλάσσονται για 10 έτη.
Την κατανομή και απόδοση του ΦΠΑ στα άλλα κράτη μέλη κατανάλωσης αναλαμβάνει η ΑΑΔΕ.

Γ. Για παραδόσεις αγαθών προς ιδιώτες που κατοικούν εκτός ΕΕ υπάρχει απαλλαγή ΦΠΑ εφόσον ακολουθηθεί η τελωνειακή διαδικασία εξαγωγής από τον πωλητή.


Σταύρος Πετριδίσογλου

Δημοσιεύτηκε στην κυριακάτικη εφημερίδα Καθημερινή στις 22/10/2023